Terapia Oddechowa

Terapia Oddechowa

Odkryj metodę Butejki – czym jest, dla kogo, jak zacząć?

W nazwie metody zawarte jest nazwisko jej twórcy, prof. Konstantyna Pawłowicza Butejko, który w drugiej połowie XX wieku, najpierw jako student, a później lekarz medycyny prowadził badania nad oddechem. Odkrycia, które zrewolucjonizowało podejście do oddechu oraz zapoczątkowało pracę nad metodą oddechową, znaną dziś z niezwykłego wpływu na zdrowie, dokonał profesor (będąc wówczas młodym lekarzem) próbując pomóc samemu sobie w obliczu złośliwego nadciśnienia tętniczego, z którym się zmagał.

Najważniejszy wniosek, jaki prof. Butejko wysnuł na podstawie wieloletnich badań, sprowadza się do twierdzenia, iż przyczyną wielu chorób cywilizacyjnych jest nadmierne oddychanie (przez A. Ryczek [2] porównywane do „przejadania się powietrzem”), zazwyczaj przez usta – pociąga ono za sobą przede wszystkim obniżenie ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla (CO2) we krwi, co z kolei prowadzi do niedotlenienia tkanek. Praca prof. Butejki pozwoliła również na ustalenie, że typowy głęboki oddech (szybki, głośny, wykonywany torem górnożebrowym) powszechnie i mylnie uważany za zdrowy, aktywuje współczulny układ nerwowy odpowiedzialny za reakcje „walcz lub uciekaj”, co prowadzi do zwiększania poziomu stresu (w pakiecie z jego skutkami) oraz pogorszenia wymiany gazowej w płucach. Obserwacje i doświadczenia prof. Butejki dowiodły, że „zdrowy oddech to oddech niesłyszalny, niewidoczny, przeponowy, spokojny, regularny. Zawsze przez nos” [1]. Taki oddech aktywuje przywspółczulny układ nerwowy, którego domeną jest odpoczynek i trawienie.

Metoda Butejki polega na praktykowaniu prostych ćwiczeń oddechowych pozwalających na zmniejszenie objętości oddechowej (dla dobrego zdrowia konieczne jest odejście od przewlekłej hiperwentylacji poprzez zmniejszenie ilości wdychanego powietrza, ponieważ „więcej” w tym przypadku oznacza „gorzej”). W wyniku stosowania metody Butejki zyskujemy wyższe stężenie CO2 we krwi, dzięki czemu likwidujemy głód tlenowy w tkankach, a tym samym jego skutki. Udowodniono, że zbyt niski poziom CO2 powoduje zwężanie naczyń krwionośnych, a przez to gorsze dotlenienie tkanek, szczególnie istotne jest to dla krążenia mózgowego [4]. Oczarowani powszechnym przekonaniem, że zdrowe oddychanie to głębokie oddychanie, nie zauważamy, że w parze z mocnym, głębokim wdechem przynoszącym dużą dawkę powietrza, a więc także tlenu, idzie duży, intensywny wydech – duży wyrzut dwutlenku węgla. Trzeba zrozumieć, że wciągnięcie dużej ilości powietrza z dużą ilością tlenu do płuc nie jest równoznaczne z przeniknięciem do tkanek większej ilości tlenu – nie stanie się to, z uwagi na wydalenie poprzez silny wydech nadmiernej ilości dwutlenku węgla. Zlikwidowanie głodu tlenowego w tkankach za sprawą metody oddechowej Butejki oznacza poprawę zdrowia w wielu aspektach, często nawet całkowite wykluczenie uciążliwych objawów.

Kolejną wymierną korzyścią z praktykowania metody Butejki jest optymalne wykorzystanie tlenku azotu (NO), który jest kierowany z zatok przynosowych do płuc przy każdym wdechu przez nos. Wśród funkcji, jakie pełni tlenek azotu w drogach oddechowych można wymienić m.in.: rozszerzanie naczyń krwionośnych skutkujące większym przepływem krwi w płucach i jej równomiernym rozprowadzeniem, kontrola produkcji surfaktantu płucnego i utrzymywanie jego funkcji, hamowanie rozwoju różnych patogenów (w tym bakterii i wirusów) oraz udział w wielu dodatkowych aspektach funkcji oddechowych.

Metoda Butejki przeznaczona jest dla dzieci, młodzieży i dorosłych (z uwagi na konieczność zrozumienia ćwiczeń i zaleceń instruktora, za dolną granicę wieku zwykle przyjmuje się 5 lat, górnej granicy nie ma) za wyjątkiem kobiet w pierwszym trymestrze ciąży. Z uwagi na to, iż metoda Butejki ma duży wpływ na funkcjonowanie organizmu dzięki czemu pomaga przy wielu schorzeniach, wiąże się także z przeciwwskazaniami do wykonywania niektórych ćwiczeń (m.in. wysokie ciśnienie, zaburzenia lękowe, niepokój, choroby układu sercowo-naczyniowego, ciąża). W tym miejscu należy podkreślić, że powyższe nie oznacza, iż osoby z przeciwwskazaniami powinny zrezygnować z metody Butejki – wręcz przeciwnie – pod okiem instruktora, który uwzględni przeciwwskazania i dobierze odpowiedni program ćwiczeń, jak najbardziej na tej metodzie skorzystają. Nie chodzi bowiem o to, aby wkładać duży wysiłek w celu jak najszybszego osiągnięcia pożądanych rezultatów, ale o to, by w odpowiednim tempie (dla danej osoby) przeprowadzić proces zmiany wzorców oddechowych – poprawa zwykle pojawia się już w pierwszym tygodniu ćwiczeń, jednak dla trwałej poprawy potrzebna jest trwała zmiana.

Z efektów pracy prof. Butejko można wyciągnąć wniosek, że wykształcony nawyk prawidłowego oddychania niesie za sobą zdrowie organizmu. Nie tylko zdrowie konkretnego organu, ale właśnie zdrowie całego organizmu. Dlatego też metoda Butejki zalecana jest dla każdego, również dla tych osób, które cieszą się aktualnie dość dobrym stanem zdrowia. Warto zastanowić się nad swoim oddechem, zauważyć swoje nawyki oddechowe i sięgną po metodę Butejki,

by podnieść jakość swojego życia, szczególnie gdy doświadczamy takich objawów lub chorób jak:

1) Nadmierne oddychanie (można je stwierdzić w przypadku obecności jednej lub więcej następujących cech: oddychanie przez usta, głośne oddychanie w czasie spoczynku, częste wzdychanie, nieregularny oddech, bezdechy, potrzeba dużego wdechu w czasie rozmowy, częste ziewanie, zauważalne ruchy górnej części klatki piersiowej w trakcie oddychania, oddychanie z wysiłkiem, ciężki oddech w nocy);

2) Nawykowe oddychanie przez usta (u dzieci jest szczególnie ważne, by wdrożyć na stałe oddychanie przez nos z prawidłowym ułożeniem języka, ponieważ ma to kolosalny wpływ na rozwój szczęki, a przez to także twarzy);

3)Nawracające choroby dróg oddechowych (zarówno górnych jak i dolnych), zapalenia zatok;

4) Katar sienny, alergie;

5) Astma;

6) POChP;

7) Stany lękowe, niepokój, ataki paniki;

8) Chrapanie, bezsenność, bezdech senny;

9) Zespół przewlekłego zmęczenia;

10) ADHD;

11) Zaburzenia integracji sensomotorycznej;

12) Trudności w uczeniu się, problemy z koncentracją, uwagą, pamięcią.

Jak zacząć? Każdy moment jest dobry, by zacząć świadomą pracę z oddechem po to, aby oddech nie tylko utrzymywał nas przy życiu, ale też zapewniał lepszą jego jakość. Zarówno w Internecie, jak i w literaturze papierowej można znaleźć wiele ogólnych i szczegółowych opracowań, artykułów naukowych dotyczących metody Butejki, a także poradników zawierających instrukcje poszczególnych ćwiczeń oraz rady dotyczące higieny oddechu. Dobrym pomysłem jest także skorzystanie z pomocy profesjonalisty – instruktora metody Butejki, który przeanalizuje zgłaszane problemy i ewentualne przeciwwskazania oraz dobierze odpowiedni program ćwiczeń.

mgr inż. Wioletta Anna Kusińska – certyfikowany instruktor metody Butejki

Literatura:

1) https://butejko.pl

2) Zamknij usta, P. McKeown

3) Terapeutyczny oddech, P. McKeown

4) Medycyna lotnicza i kosmiczna, red. S. Barański, PZWL 1977