Co to jest integracja sensoryczna?

Ostatnio bardzo często pojawia się hasło integracja sensoryczna. Coraz więcej osób stara się dowiedzieć o czym ona mówi i jak sprawdzić, czy ich dziecko w tej sferze rozwija się prawidłowo. SI, czyli skrót, którym możemy się śmiało posługiwać, określa funkcjonowanie dziecka w zakresie odczuwania otoczenia oraz własnego ciała poprzez zmysły.

Innymi słowami, integracja sensoryczna pozwala naszemu dziecku odbierać, segregować i interpretować wszystkie bodźce wewnętrzne i zewnętrzne, których doświadcza. Jeśli dziecko rozwija się prawidłowo, co za tym idzie – wszystkie bodźce odbierane są w sposób prawidłowy, to łatwo jest mu dostosować się do otoczenia i w nim funkcjonować. Świat, który odczuwa nie jest dla niego nieprzyjemny, dziecko ma większą zdolność do nauki a jego samoocena może się zwiększać.

Każdy człowiek posiada układy sensoryczne, do których zaliczamy m.in. trzy główne układy: dotykowy, prioprioceptywny i przedsionkowy. Układy te, jeśli funkcjonują w sposób prawidłowy, odbierają bodźce z otaczającego środowiska oraz współpracują ze sobą. Jeżeli występują problemy z integracją docierających bodźców (integracją sensoryczną) układ nerwowy przetwarza w nieprawidłowy sposób wszystkie docierające bodźce i w tej sytuacji nie dochodzi do ich segregacji oraz oceny ważności a dziecko ma kłopoty z interakcją z otoczeniem i rozumiem sygnałów pochodzących z własnego organizmu.

Układ dotykowy odpowiedzialny jest za odczuwanie dotyku. Ocenia jakie w dotyku są dane przedmioty, pozwala poznać ich fakturę, ciężar, kształt, oraz np. czy są zimne czy gorące.

Układ przedsionkowy pozwala na odbieranie wrażeń związanych z ruchem i zmianami pozycji ciała, odpowiada za równowagę, czucie ciała w przestrzeni, napięcie mięśni, płynność ruchu i koordynację ruchową.

Ostatni, który opisuję, to układ prioprioceptywny, który korzysta z informacji pochodzących z mięśni i stawów. Odpowiada za czucie i świadomość ciała, pomaga utrzymywać prawidłową postawę w stosunku do wykonywanej czynności. Odpowiada za funkcje motoryczne pod kontrolą wzroku lub bez jego udziału. Informuje mózg o pozycji ciała, dzięki czemu możemy chodzić czy biegać, bez większego wysiłku fizycznego i psychicznego. Jest ważny w funkcjonowaniu motoryki dużej i małej.

Od prawidłowego funkcjonowania wymienionych układów zależy rozwój i kształtowanie funkcji czuciowych, ruchowych i poznawczych.

I teraz chciałabym przejść do tego, po jakich zachowaniach swojego dziecka można poznać, że w sferze integracji sensorycznej nie wszystko działa prawidłowo. Poniżej kilka zachowań, które mogą zaniepokoić rodziców: dziecko słabo reaguje na dotyk, może często mówić że jest dla niego bolesny. Jego reakcje mogą być opóźnione albo może reagować na różne czynniki w sposób nagły i gwałtowny. Zmiany zachodzące w codziennych czynnościach mogą być dla dziecka trudne do zaakceptowania, może łatwo się rozpraszać a przechodzenie z jednej czynności do drugiej jest zazwyczaj bardzo problematyczne. Zaburzenia integracji mogą objawiać się także w słabej świadomości własnego ciała i kłopotach z koordynacją obu jego stron. Dziecko często potyka się o własne nogi lub inne przedmioty, jest niezdarne.

Do prawdopodobnych oznak problemu w sferze integracji sensorycznej zaliczają się: nadwrażliwość na dotyk, bodźce wzrokowe i słuchowe, brak koordynacji ruchowej, odbiegający od normy poziom aktywności, zwiększona potrzeba ruchu lub prowokowanie gwałtownych zabaw. A także kłopoty z nauką w szkole i dobrą organizacją, z zachowaniem i niska samoocena. Pojawiają się opóźnienia w rozwoju mowy i niższe zdolności językowe.

Jeśli więc dostrzeżemy u swojego dziecka podobne problemy, warto zastanowić się, czy nie mają one innego podłoża niż nam się wydaje. Im dziecko szybciej trafi na terapię integracji sensorycznej, mamy większą szansę na poradzenie sobie z utrudniającymi życie nam i naszemu dziecku problemami, a w długoletniej perspektywie, na sukcesy szkolne naszego potomka.

Treść artykułu konsultowana z terapeutą Integracji Sensorycznej II stopnia