Terapia integracji sensorycznej

Człowiek i zmysły które posiada, to nierozłączna całość. Codziennie, w każdej minucie, wykorzystujemy umiejętność, która pozwala nam porządkować wszelkie bodźce dostarczane do mózgu. Umiejętność tą określamy integracją sensoryczną. Jest ona podstawą m.in. prawidłowego rozwoju mowy, wrażliwości emocjonalnej i pobudliwości ruchowej. Zdarza się, że proces integracji sensorycznej nie przebiega według założonych kryteriów.

Twórcą pojęcia jest dr A. Jean Ayres, który szczegółowo opracował teorię integracji sensorycznej na podstawie wielu badań naukowych. Popularnie określana skrótem SI, integracja sensoryczna jest skomplikowanym procesem podczas którego organizm człowieka odbiera bodźce z receptorów zmysłów wzroku, słuchu, węchu, smaku, dotyku oraz równowagi. Następnie bodźce te są organizowane, interpretowane i integrowane tak, aby mogły zostać wykorzystane jak najbardziej efektywnie w codziennym życiu. Mechanizm ten działa bez udziału naszej świadomości i dzieje się nieustannie.

Wyobraźmy sobie prostą sytuację, która może spotkać każdego nas. Wsiadamy do autobusu, w jednym reku trzymamy torbę z zakupami, w drugiej telefon przez który rozmawiamy. Obok nas, z ogromną prędkością przejeżdża rowerzysta, a my musimy jeszcze kupić bilet. Z pozoru to bardzo prosta sytuacja, która może przydarzyć się każdemu z nas, nawet jeszcze dziś. Jednak przy głębszej analizie zaczynamy się zastanawiać, jak to jest, że nie potknęliśmy się wchodząc do autobusu, zakupy cały czas są w siatce, płacimy za bilet i nadal nie tracimy wątku rozmowy telefonicznej? To wszystko zawdzięczamy właśnie procesom, które dzieją się 'w tle’.

Wyróżniamy kilka rodzajów zaburzeń integracji sensorycznej: zaburzenia modulacji sensorycznej, zaburzenia ruchowe i zaburzenia różnicowania sensorycznego u dzieci. Takie zaburzenia mogą objawiać się kłopotami z koncentracją, nadmiernym pobudzeniem, mniejszą sprawnością ruchową w podrównaniu do rówieśników, jedzeniem wybranych potraw, a także zbyt małą lub nadmierną wrażliwością na bodźce sensoryczne.

Przyczyn zaburzeń integracji sensorycznej może być wiele. Jednak najczęściej bywają one wynikiem:

• sposobu przebiegu ciąży – mogą być wynikiem poważnych infekcji ciężarnej, spożywaniem alkoholu, narkotyków, paleniem papierosów. Dzieci matek które podczas ciąży musiały dużo leżeć, również są w bardziej podatne.
• sposobu przebiegu porodu – wiąże się z tym cały okres okołoporodowy. Wpływ może mieć poród po terminie jak i przedwczesny poród czy poród wywołany, przedłużający się.
• przebiegu kolejnych faz życia dziecka – ciężkie choroby związane z ograniczonymi możliwościami ruchowymi dziecka, opóźnienia w rozwoju psychoruchowym czy uwarunkowania genetyczne.

Co jest również bardzo ważne, zaburzeń nie należy lekceważyć. Nie znikną same, a nawet mogą eskalować. Skutkiem mogą być poważne problemy emocjonalne w dorosłym życiu, w kontaktach z innymi ludźmi czy problemy z nauką. Dodatkowymi czynnikami które mogą pogłębiać zaburzenia procesu integracji sensorycznej jest mała aktywność ruchowa (np. dzieci spędzające większość wolnego czasu przed komputerem czy telewizorem), wyręczanie dzieci w sytuacjach wymagających od nich użycia pewnych umiejętności (np. nauka wiązania butów, jedzenie sztućcami, ubieranie się). Nie wykonywanie tych czynności może wywołać brak koordynacji ruchowej, problemy z utrzymaniem równowagi i odczuwaniem. Dzieci uczą się odbierać otoczenie przez proste czynności codziennego życia.

Na szczęście większość problemów z integracją sensoryczną można wyleczyć za pomocą terapii. Ważne, aby była ona przeprowadzona przez osobę doświadczoną z odpowiednimi szkoleniami. Im szybciej zdecydujemy się na taką terapię, tym większe szanse, że problem zostanie całkiem zażegnany. Terapia skierowana jest do dzieci i młodzieży z różnymi nieprawidłowościami wykazującymi problemy w funkcjonowaniu w codziennym życiu. Terapia SI jest także stosowana jako metoda profilaktyczna m.in. u dzieci przedwcześnie urodzonych lub znacznie po terminie, u dzieci z ciąży wysokiego ryzyka, po powikłanych porodach.

Identyfikacja zaburzeń integracji sensorycznej jest kilkuetapowa. Diagnoza procesów integracji sensorycznej zajmuje zwykle 3 do 4 spotkań, trwających 50-60 minut, w zależności od aktywności i nastroju dziecka. Polega na przeprowadzeniu obserwacji zachowań dziecka w spontanicznej aktywności, rozmowie z rodzicami na temat przebiegu ciąży, rozwoju dziecka i przeprowadzeniu specjalnych testów. Trzeba pamiętać, że taka diagnoza nie zawsze kończy się skierowaniem na terapię. Każdy z nas jest inny i to co rodzicom może wydawać się niepokojące w zachowaniu dziecka, może być zupełnie normalnym zachowaniem.