Specyficzne trudności w uczeniu się u dzieci w wieku przedszkolnym.

Często nauczyciele i rodzice zgłaszają trudności dziecka w uczeniu się już na poziomie przedszkola. I bardzo dobrze, że mówią o tych problemach głośno! Pojawiających się trudności nie można bagatelizować! Już na tym etapie warto sprawdzić czy dziecko, z którym pracujemy nie ma ryzyka dysleksji.

Czym są specyficzne trudności w uczeniu się? Specjaliści określają je mianem zagrożeniem ryzyka dysleksji. Szczególnie narażone są dzieci urodzone przedwcześnie, z nieprawidłowego przebiegu ciąży, trudnego porodu lub gdy w rodzinie występuje problem dysleksji. Czym jest ryzyko dysleksji? Jest to zagrożenie wystąpieniem trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci w wieku po niemowlęcym, przedszkolnym oraz młodszym wieku szkolnym (najpóźniej w III klasie). Dziecko napotyka trudności mimo inteligencji w normie. Zauważonych trudności nie wolno bagatelizować, ponieważ będą rzutować na dalszy rozwój. Wczesne wykrycie i praca pozwolą zniwelować późniejsze trudności w szkole. Niestety dzieci z trudnościami często rozpoczynają edukację bez rozpoznania ich trudności i otrzymania pomocy. Dopiero po długim czasie niepowodzeń szkolnych zniechęcone, sfrustrowane i często z niskim poczuciem własnej wartości są odsyłane do poradni. Wtedy właściwa pomoc nie jest już tak skuteczna. Ponadto zajmuje znacznie więcej czasu.

Kryterium zagrożenia ryzykiem dysleksji dla wieku przedszkolnego są poniższe problemy i trudności (u danego dziecka mogą wystąpić tylko niektóre nich):

• w zakresie dużej motoryki: dziecko słabo biega; ma kłopoty z utrzymaniem równowagi; jest niezdarne ruchowo i z trudem jeździ na rowerze trzykołowym;

• w zakresie małej motoryki dalej występuje trudność w czynnościach samoobsługowych i zabawach manipulacyjnych;

• w zakresie koordynacji wzrokowo-ruchowej: trudności z układaniem klocków, niechęć do rysowania, nieprawidłowe trzymanie narzędzia pisarskiego, brak umiejętności rysowania koła (3 lata), kwadratu i krzyża (4 lata) oraz kwadratu opartego na kącie (5 lat);

• funkcje wzrokowe są także zaburzone co skutkuje prymitywną formą rysunku, trudnością złożenia obrazka pociętego na części;

• mowa dziecka jest opóźniona, wiele głosek wypowiadanych jest niepoprawnie; dziecko przekręca wyrazy; posługuje się neologizmami; występują trudności w rozpoznawaniu rymów i aliteracji, a także sekwencji nazw (dni tygodnia, pory roku)
  i zapamiętaniu wierszyków i piosenek; dziecko ma mały zasób słownictwa, jego zdania są proste;

• rozwój lateralizacji jest opóźniony: dziecko myli się i nie umie wskazać prawej ręki. (za: Bogdanowicz, 2012)

Czym jest terapia pedagogiczna? To oddziaływania za pomocą środków psychopedagogicznych na trudności dzieci w uczeniu się. Służy eliminowaniu niepowodzeń edukacyjnych i ich negatywnych konsekwencji. Specjalista terapii pedagogicznej opracowuje program zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, który będzie usprawniać i stymulować zaburzone lub słabo rozwinięte funkcje sfery poznawczej, percepcyjno-motorycznej oraz emocjonalno-motywacyjnej. Zajęcia muszą być efektywne i prowadzić do zmiany. Efektywność będzie zależeć od momentu wykrycia deficytów, świadomości i profesjonalizmu terapeuty/nauczyciela oraz stosowania właściwej motywacji. Powinny trwać co najmniej rok. Uczniowie dobierani są na zajęcia po badaniach wstępnych. Co jest badane?

I. Badania dominacji stronnej (ręka, oko, ucho, noga).

II. Badania funkcji słuchowych (powtarzanie podanych samogłosek, sylab i wyrazów).

III. Badania funkcji wzrokowych (analiza i synteza wzrokowa na materiale tematycznym i atematycznym).

IV. Badania użycia języka (artykulacja i komunikacja).

V. Badania pamięci sekwencyjnej (lewopółkulowej).

VI. Badania grafopercepcji.

Pożądany jest stały kontakt terapeuty z rodzicami dziecka. Rodzic na bieżąco powinien być informowany o postępach dziecka lub nasilających się trudnościach. Terapeuta ma obowiązek wyposażyć rodzica w ćwiczenia do pracy z dzieckiem w domu, tak by terapia była kontynuowana w zaciszu domowego ogniska.

Najbardziej miarodajne efekty przynosi terapia prowadzona indywidualnie, jednakże dopuszcza się prowadzenie zajęć w małych 2-5 osobowych grupkach. Zajęcia odbywają się raz w tygodniu i trwają 45-50 minut, w zależności od możliwości dziecka.

Praca terapeutyczna dzieli się na cztery etapy:

1. Oddziaływanie psychoterapeutyczne, rozumiane jako pozytywny kontakt z dzieckiem, rozwijanie u dziecka wiary we własne możliwości i stosowanie gier i zabaw, które pozwolą dziecku osiągnąć sukces.
2. Terapia zasadnicza, gdzie praca odbywa się na materiale, z którym dziecko ma kłopoty.
3. Etap utrwalający.
4. Stymulacja rozwoju oraz przeciwdziałanie konsekwencjom niepowodzeń.

Tak więc, jeśli wcześnie zauważy się trudności dziecka i zastosuje odpowiednią terapię to specyficzne trudności w uczeniu się dziecka można pokonać.

mgr Daria Sędłak

Specjalista terapii pedagogicznej/pedagog specjalny