Co to jest mutyzm wybiórczy?

Mutyzm wybiórczy (selektywny) jest zaburzeniem, które najczęściej rozwija się we wczesnym dzieciństwie, zwłaszcza pomiędzy 2 a 6 rokiem życia. Polega na odmowie mówienia w określonych sytuacjach społecznych przy jednoczesnym niezaburzeniu rozumienia mowy. Najczęściej dziecko nie odzywa się w przedszkolu lub w szkole, a rozmawia w domu z rodzicami i rodzeństwem.

Jest to zaburzenie występujące rzadko, wynosi 0,02% w populacji dzieci i młodzieży. Częściej występuje u dziewczynek, niż u chłopców. Zaburzenie trwa minimum cztery tygodnie. Poziom kompetencji dziecka potrzebny do posługiwania się mową w różnych sytuacjach jest wystarczający.

Dziecko z mutyzmem wybiórczym charakteryzuje specyficzna sylwetka i zachowanie. Trzyma ono głowę i ramiona przygięte do przodu, kończyny są sztywne, napięte. Nie utrzymuje ono kontaktu wzrokowego z rozmówcą, patrzy w dół lub w bok. Mimika twarzy jest raczej uboga. Gdy dziecko się uśmiecha, ma zwykle zaciśnięte usta.

Częste zachowanie dziecka poza rodziną z mutyzmem selektywnym to bojaźliwe wycofywanie się, zahamowanie, bierne obserwowanie otoczenia bez ujawniania emocji. W środowisku domowym zachowanie jest całkiem inne. Dziecko często dużo mówi, jest uparte, manipuluje otoczeniem, kontroluje je.

Etiologia tego zaburzenia jest wieloczynnikowa. Znaczenie mogą mieć tutaj czynniki biologiczne (np.: okołoporodowe uszkodzenia mózgu), środowiskowe (np.: zmiana środowiska – taka jak rozpoczęcie nauki szkolnej) oraz indywidualne predyspozycje dziecka (np.: lęk społeczny, wycofanie, upór, kontrola i manipulacja otoczeniem, agresywne zachowania).

Mutyzm wybiórczy może być dla dziecka sposobem na zredukowanie lęku i niepokoju, na uniknięcie nieprzyjemności, jak również na uzyskanie uwagi.

Dominika Tkaczuk – psycholog