Oddziaływanie hipoterapii na pacjenta

Hipoterapia jest formą wieloprofilowej rehabilitacji osób niepełnosprawnych, która swe niestandardowe działanie zawdzięcza obecności konia w czasie zajęć. Pełni on rolę współterapeuty oraz ma szerokie oddziaływanie na pacjenta. Omawiając terapeutyczne oddziaływanie konia na pacjenta, wymienia się jako pierwsze najczęściej to, że koń daje wrażenie chodu ludzkiego – koń idąc stępem przekazuje ruch grzbietu na miednicę pacjenta.

Ruchy, które wykonuje miednica, do złudzenia przypominają ruch człowieka podczas chodzenia, dzięki czemu jazda konna daje możliwość nauki chodzenia „bez chodzenia”. Wiele jest dzieci korzystających z hipoterapii, które nie chodzą, a dzięki koniom, mogą doświadczyć ruchu tych partii ciała, które podczas prawidłowego poruszania się są aktywne.

Koń zmniejsza także spastyczność mięśni, które powodowane są poprzez różnorakie uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego – często powodują wzmożone napięcie mięśniowe, czyli spastyczność. Zazwyczaj koncentruje się ono w obrębie kończyn. Aby usprawnić pacjenta ze spastycznością mięśni, należy ją obniżyć do możliwie bliskiego stanu prawidłowego napięcia mięśni. Podczas zajęć terapeutycznych z koniem dzieje się to automatycznie – mięśnie rozgrzewają się, pacjent jest rytmicznie kołysany podczas ruchu konia oraz dochodzi do skrętów obręczy biodrowej i miednicy, które tym samym także się rozluźniają.

Jazda konna czy hipoterapia hamuje przetrwałe odruchy postawy – każdy hipoterapeuta spotka się podczas swojej pracy z pacjentami u których może dostrzec przetrwałe odruchy. Utrudniają ono bardzo usprawnianie pacjentów. Hipoterapia stopniowo eliminuje je, dzięki szerokiemu oddziaływaniu na pacjenta.

Koń przywraca zaburzoną symetrię mięśni tułowia – dzięki rytmicznemu kołysaniu w stępie, ciało dziecka podczas zajęć naprzemian napina się i rozluźnia. Pracujące w ten sposób mięśnie ulegają rozluźnieniu i rozciągnięciu, co pomaga im wrócić do prawidłowej formy. Jeśli mięśnie są wiotkie i słabe, następuje ich wzmocnienie i dążenie do prawidłowego napięcia mięśniowego.

Koń podczas terapii koryguje postawę ciała – aby nie spaść z konia, konieczne jest utrzymanie prawidłowego dosiadu – zmusza to dziecko do prostowania się i napinania wszystkich mięśni tułowia. Prowadzi to do korekcji postawy ciała, poprzez zmniejszenie pochylenia miednicy i wzmocnienia mięśni tułowia.

Hipoterapia zapobiega przykurczom i ograniczeniom ruchomości w stawach – ruch konia uruchamia wszystkie mięśnie i stawy, co zmniejsza przykurcze mięśni i ograniczenia ruchomości stawów.

Koń zwiększa możliwości lokomocyjne – osoby, które nie mają możliwości samodzielnego poruszania się, siedząc na koniu, odbierają to jako prawidłowy chód i mogą go ćwiczyć. Koń ma możliwość pokonania każdej przeszkody na drodze, stwarzając dziecku nowe możliwości lokomocyjne. Taka forma poruszania się jest znacznie przyjemniejsza i ma mniejsze ograniczenia.

Może usprawniać bardzo łagodnie, ponieważ oddziaływanie konia na pacjenta podczas ruchu jest bardzo delikatne i spokojne, dzięki czemu hipoterapię można zaproponować osobom z dużymi deficytami psychicznymi i fizycznymi.

Zwierzęta pobudzają zmysły – dzieci uczęszczające na hipoterapię, bardzo często korzystają także z zajęć integracji sensorycznej. Dzięki koniom mogą ćwiczyć swoje zmysły także podczas zajęć hipoterapii i jazdy konnej. Zapach sierści, jej dotyk, czasem i smak :), dźwięki wydawane przez konia, stukot kopyt o podłoże oddziałują na wszystkie zmysły pacjenta.

Hipoterapia mobilizuje dziecko i nie nudzi. Pacjenci chętniej angażują się w zajęcia, jeśli widzą konia, który reaguje na słowa, na głaskanie, chętnie zjada marchewkę podaną przez dziecko. Terapia staje się dla dziecka zabawą i przyjemnością, a nie nudną i trudną rehabilitacją na sali.

Ważnym aspektem jest też to, że koń jest bezpieczny emocjonalnie, biorąc pod uwagę fakt że kontakt z innymi ludźmi może być często trudny. Zwierzęta dają poczucie bezwarunkowej akceptacji, nie oceniają ludzi po wyglądzie.

Magda Guz – hipoterapeuta