Jak możnaby podwyższyć selektywność uwagi za pomocą treningu neurofeedbackiem protokołem alfa?

Celem tego artykułu jest prezentacja jaki związek mają fale mózgowe alfa z selektywnością uwagi. Zostanie także omówione, w jaki sposób za pomocą treningu neurofeedbackiem protokołem alfa, można by wpłynąć na jej poziom.

Selektywna uwaga jest umiejętnością przetwarzania docelowego bodźca i ignorowania innych, potencjalnie przeszkadzających. Dzieje się to dzięki mechanizmowi hamowania, który ułatwia selektywną uwagę przez aktywne tłumienie rozpraszających bodźców. Badania wskazują, iż z dużym prawdopodobieństwem oscylacje fal mózgowych alfa (wraz z beta) odgrywają ważną rolę w utrzymywaniu uwagi na bodźce środowiskowe.

Kilkakrotnie już udowodniono, że rozległa topograficzna desynchronizacja niższej częstotliwości alfa (około 7-10 Hz) może być uzyskana w odpowiedzi na prawie każdy typ zadania. Ta desynchronizacja odzwierciedla ogólne wymagania zadania i działający proces uwagowy (Pfurtscheller, Lopes da Silva, 1999; Babiloni i in., 2004; Dockree i in., 2004; Sauseng i in., 2005, za: Knyazev, 2007).

W badaniach Laufs i współpracowników (2003, za: Knyazev, 2007), zapis funkcjonalnego MRI i EEG u zrelaksowanych badanych w stanie czuwania wykazał silną negatywną korelację lokalnej aktywności mózgu z siłą alfa (alpha power) w bocznej przedniej i tylnej korze. Obszary te są odpowiedzialne za wspieranie procesów uwagowych. Autorzy doszli do wniosku, że powyższe wyniki mogą sugerować, iż oscylacje alfa stanowią neuronalne podłoże braku uwagi. Cook i współpracownicy (1998, za: Knyazev, 2007) także pokazali, że siła alfa jest odwrotnie proporcjonalnie skorelowana z aktywnością korową. Dane te potwierdzają pogląd, że synchronizacja fal alfa może odzwierciedlać lokalne hamowanie korowych sieci, podczas gdy uwolnienie od hamowania jest odzwierciedlone przez widoczną desynchronizację fal alfa.

Takie hamowanie może działać w celu stłumienia sensorycznych modalności, których działanie nie jest wymagane w nadchodzącym zadaniu. W ten sposób powiązanie uwagi, np. ze słuchowymi cechami nadchodzącego złożonego audio-wizualnego bodźca, powoduje wyższą amplitudę alfa (czyli większe hamowanie) w ciemieniowo-potylicznej korze w okresie oczekiwania na bodziec niż, gdy uwaga jest powiązana z wizualnymi cechami. Zjawisko to odzwierciedla hamowanie aktywności obszarów odpowiedzialnych za utrzymywanie uwagi podczas przetwarzania bodźców wizualnych. Jest to następstwo przygotowania mózgu na wejście oczekiwanego słuchowego bodźca, który jest w danym momencie uwagowo bardziej istotny (Foxe i in., 1998, za: Knyazev, 2007).

Późniejsze wsparcie dla hipotezy o tłumiącej uwagę roli oscylacji alfa pochodzi z odkrycia, że wzrost w ciemieniowo-potylicznym paśmie alfa jest związany z wycofaniem się wizualnego przetwarzania podczas zadania polegającego na wykrywaniu bądź niewykrywaniu obiektu (Vanni et al., 1997, za: Knyazev, 2007). Hamującą rolę alfa pokazują też inne badania (Sauseng i in, 2005; Worden i in., 2000; Thut i in., 2006, za: Knyazev, 2007).

Podsumowując, większa desynchronizacja fal alfa świadczy o efektywniejszej uwadze i większych wymaganiach zadania a większa synchronizacja o silniejszym hamowaniu. Celem treningu neurofeedbackiem byłaby w tym wypadku nauka podwyższania poziomu referencyjnego fal alfa w określonych obszarach kory mózgowej przed rozpoczęciem zadania, aby umożliwić większą desynchronizację, zwiększając tym samym efektywność procesów uwagowych.

Na podstawie:

Knyazev, G. (2007). Motivation, emotion, and their inhibitory control mirrored in brain oscillations. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 31, 377?395.

Martyna Kruzel – psycholog