Gimnastyka korekcyjna – co to jest i do czego służy?

Gimnastyka korekcyjna ma na celu skorygowanie wad postawy poprzez ćwiczenia czyli inaczej mówiąc, jest to profilaktyka i korekta zaburzeń statyki ciała i schorzeń kostno-stawowych, zwiększenie wytrzymałości organizmu, siły mięśni oraz kształtowanie i utrwalanie  nawyku utrzymywania prawidłowej postawy. Bardzo ważną rolę w gimnastyce korekcyjnej pełnią też ćwiczenia oddechowe rozwijające klatkę piersiową, płuca oraz poprawiające krążenie i dotleniające organizm.

Już 80 – 90 % dzieci i młodzieży ma wadę postawy! Jest to najczęstszy problem z jakim spotyka się lekarz diagnozujący dzieci i młodzież.

Co to jest wada postawy?

Określamy tak wszelkie dysproporcje i asymetrie w budowie i postawie ciała, których zaniedbanie może w przyszłości się utrwalić i wywołać poważne kłopoty. Wyróżniamy następujące wady postawy:

• skolioza (boczne skrzywienie kręgosłupa), odstające łopatki,
• plecy okrągłe (kifoza),
• plecy wklęsłe (lordoza),
• plecy okrągło-wklęsłe,
• plecy płaskie,
• kolana koślawe,
• kolana szpotawe,
• płaskostopie,
• stopy szpotawe,
• stopa koślawa,
• stopa końsko-szpotawa,
• wady sprzężone.

Jakie są przyczyny wad postawy?

Wady postawy mogą być wrodzone. Jednak najczęstszą przyczyną wad postawy jest głównie brak odpowiedniej ilości ruchu, przeciążenie pleców, złe nawyki i nieprawidłowe odżywianie. Najbardziej zagrożone są dzieci rozpoczynające edukację oraz te w wieku dojrzewania. Gdy dziecko idzie do szkoły zbiega się to z okresem jego szybkiego wzrostu. Mięśnie nie nadążają za wzrostem kośćca i mogą nie być wystarczającą podporą dla kręgosłupa. Jeśli dziecko mniej czasu poświęca zabawom na dworze i ogólnej aktywności ruchowej, a wiele godzin zaczyna spędzać w ławce lub przy komputerze, gdzie często przyjmuje niewłaściwą pozycję ciała, problemy gotowe. Drugi trudny moment to okres dojrzewania. Nagły skok wzrostu i zmiana proporcji ciała powoduje przesuniecie dotychczasowego środka ciężkości, co sprzyja wypinaniu brzucha. Dziewczęta mogą zacząć garbić się, by schować biust, a chłopcy – bo nie mogą oswoić z nowym wysokim wzrostem. Gdy młodzi ludzie przyzwyczają się do złej postawy, to utrwalą się wady w tym skrzywienia kręgosłupa, które po 16 roku życia mogą już nie być możliwe do wyleczenia.

Co się może stać, gdy dziecko nie leczy wady postawy?

Wbrew pozorom wada postawy to nie tylko defekt wizualny. Jeżeli dziecko ma problemy z biodrami, kolanami czy stopami – wówczas chodzenie, stanie, bieganie, a nawet siedzenie może sprawiać mu trudność lub ból. Żeby tę dolegliwości zmniejszyć – jego ciało przybiera nienaturalne ustawienie (niesymetryczne, krzywe). Jeśli robi to przez dłuższy czas – wtedy cały szkielet się deformuje. Pojawiają się garby, zmiany w klatce piersiowej (niesymetryczność, klatka piersiowa szewska lub kurza), brzuch zostaje wysunięty do przodu. Takie wady postawy to nie problem estetyczny. Dziecko z dużą wadą ma też m.in. kłopoty z oddychaniem, szybciej się męczy, często miewa bóle głowy, utyka. Jego organy wewnętrzne w tym serce muszą się dostosować do zmian, więc zmieniają swoje miejsce lub się deformują. Podczas zabaw maluch nie nadąża za zdrowymi rówieśnikami, jest mniej sprawny. Bywa przez nich odtrącany, wyśmiewany. Dzieci o mniejszej sprawności częściej są lękowe, nieśmiałe i depresyjne. Zaniedbane wady wymagają specjalistycznego leczenia, jakim może być noszenie gorsetu ortopedycznego, który wymusza właściwe ustawienie kręgosłupa. Czasem jest to operacja chirurgiczna. Polega ona na wstawieniu metalowej płytki, która w taki sposób przytrzymuje i stabilizuje kręgosłup, że przyjmuje on właściwą pozycję. Warto jednak takich zabiegów uniknąć. Trafna diagnoza lekarska, wczesna profilaktyka lub odpowiednia terapia pozwoli zapewnić dziecku prawidłowy rozwój.

Jak prowadzona jest gimnastyka korekcyjna w Linii Zdrowia?

Prowadzone przez nas zajęcia mają na celu nie tylko korekcję istniejących wad, ale również to by dzieci z radością w przyszłości podejmowały aktywność fizyczną, by ruch służył nie tylko ich zdrowiu, ale może dostarczał im dużo radości. Indywidualnie podchodzimy do każdego dziecka. Dobieramy ćwiczenia do wady postawy dziecka i jego możliwości. Zajmujemy się wadami postawy, skrzywieniami kręgosłupa, wadami kończyn dolnych,  przykurczami, nadwagą, nieprawidłowym napięciem mięśniowym. Uczestnikami zajęć są dzieci i młodzież. Grupy korekcyjne liczą maksymalnie 4-5 osób i podzielone są ze względu na wiek i rodzaj wady postawy. Grupę prowadzi dwóch specjalistów.

Cele te realizujemy w następujący sposób:

• Wyrabiamy u dzieci nawyk utrzymania prawidłowej postawy podczas zabaw ruchowych i ćwiczeń. Dzieci poznają pozycje, w których można wypoczywać tak by sprzyjało to zdrowiu.
• Wzmacniamy mięśnie – a przede wszystkim grzbietu i brzucha, które stabilizują kręgosłup poprzez zabawy ruchowe i ćwiczenia korekcyjne.
• Wzmacniamy mięśnie podeszwowe stopy (profilaktyka i leczenie płaskostopia).

Dodatkowo staramy się odpowiednio dobranymi ćwiczeniami poprawiać zdolności zapamiętywania, koncentracji uwagi, spostrzegawczości u dzieci oraz rozbudzić zainteresowanie do aktywności. Sprzyja to poprawie wyników w nauce i ułatwia start w szkole. Żeby trening korekcyjny przynosił efekty, najlepiej wykonywać go codziennie, a minimum – trzy razy w tygodniu. Co 36 miesięcy sprawdzamy, czy terapia poskutkowała i oceniamy, ile jeszcze potrzeba czasu, by to zaburzenie naprawić. W przypadku wad wrodzonych ćwiczenia powinno się zacząć już od początku drugiego roku życia dziecka.

Czy zamiast chodzić na zajęcia mogę ćwiczyć z dzieckiem samodzielnie w domu?

Źle zrobione ćwiczenia mogą zrobić większą krzywdę, niż gdyby w ogóle tych danych ćwiczeń nie robić. Ważne jest więc, by rodzice wiedzieli jak te ćwiczenia mają wyglądać i jak je prawidłowo wykonać. Dlatego nie jest dobrze, by pozostawiać dziecko samo przy ćwiczeniach. Konieczne jest też by wiedzieć jakie aktywności czy sporty może ono wykonywać. Na przykład przy skoliozie dobrze robi pływanie, kajakarstwo, piłka wodna, piłka ręczna, siatkówka czy koszykówka. Nie poleca się uprawiania dźwigania ciężarów, skoków i gimnastyki przyrządowej. Przy lordozie poleca się pływanie na plecach, a przy kifozie jest to przeciwwskazane, natomiast zaleca się pływanie wszystkimi stylami na brzuchu. Nie wolno również jeździć na rowerze, dźwigać ciężarów i gimnastykować się na przyrządach. I na tym nie koniec. Często jakiś sport jest wskazany, ale nie wszystkie ćwiczenia z nim związane, np. często w ramach rozgrzewki dzieci ćwiczą brzuszki lub nożyce, a te ćwiczenia przy niektórych wadach mogą zrobić wiele szkody i dlatego są bardzo często przeciwwskazane. Ponieważ wady postawy w wieku dziecięcym mogą skutkować przykrymi konsekwencjami i poważnymi problemami w życiu dorosłym, dlatego lepiej zapobiegać niż leczyć. Dzieci, u których stwierdzono skrzywienie kręgosłupa, nieprawidłowy układ kolan czy płaskostopie powinny korzystać z gimnastyki korekcyjnej. Ćwiczenia powinny być dobierane indywidualnie dla każdego malucha i zmieniać się wraz z postępem terapii. Trudno, by rodzice mogli robić to skutecznie samodzielnie w domu, więc warto chodzić na zajęcia rehabilitacyjne lub gimnastykę korekcyjną prowadzona przez fizjoterapeutów, a w domu uzupełnić to ćwiczeniami indywidualnie zaleconymi na zajęciach. Na poprawę mamy większą szansę, gdy wada postawy jest wcześnie wykryta, więc nie ma co zwlekać z rozpoczęciem terapii. Ponadto ważna jest zmiana trybu życia na bardziej ruchliwy. Jest to istotne by wzmocnić mięśnie i więzadła stabilizujące kręgosłup.

Jak sprawdzić czy twoje dziecko ma problemy z kręgosłupem?

Skonsultuj się z lekarzem lub uważnie obserwuj dziecko. 

Postaraj zrobić w domu prosty test. Jego jego wyniki będą niepokojące omów to z fizjoterapeutą lub lekarzem ortopedą. 

1. Ustaw dziecko w samych majteczkach tyłem do Ciebie. Przypatrz się czy jego ramiona są na tej samej wysokości i czy łopatki są równe. Jeśli tak nie jest, oznacza to wadę postawy. Tak samo z biodrami, gdy któreś jest wyżej lub bardziej wypchnięte w bok to zły znak.
2. Poproś, by dziecko schyliło się do palców u stóp i miało przy tym proste kolana. Przypatrz się jego plecom – powinny być symetryczne. Przesuń delikatnie palcem po kręgosłupie. Utworzona linia powinna być prosta. Poproś by dziecko stanęło bokiem. Sprawdź czy plecy nie są zbyt okrągłe, a brzuch nie wydaje się zanadto wypięty.

Słownik: 

Skrzywienia kręgosłupa

• Skolioza – boczne skrzywienie kręgosłupa. Kręgosłup nie tworzy linii prostej, ale wykrzywia się w łuki najczęściej na wysokości lędźwi, w odcinku piersiowym lub szyjnym, łopatki są ułożone niesymetryczne. Przyczyną może być wada wrodzona kręgosłupa, miednicy, nierówna długość nóg jak również o wiele częściej brak ruchu, dźwiganie i nieprawidłowa postawa podczas wykonywania codziennych czynności.
• Lordoza – nadmierne wygięcie do przodu na odcinku lędźwiowym. Dziecko ma wklęsłe plecy i wystający brzuch. Przyczyną może być krzywica, gruźlica, porażenia mięśni grzbietu, zwichnięcie biodra, ale również braku ruchu i dźwiganie.
• Kifoza – nadmierne wygięcie kręgosłupa do tyłu w odcinku piersiowym. Dziecko ma tzw. okrągłe plecy, a czasami garb. Przyczyną może być krzywica, zgniecenie kręgu spowodowane dźwiganiem. 

Dodatek: 

Przykładowe ćwiczenia na płaskostopie:
– Chodzenie na palcach i na zewnętrznych bokach stóp.
– Turlanie piłeczek stopami i piłki po ścianie.
– Rolowanie ręcznika lub składanie go stopami.

Każde ćwiczenie należy wykonywać co najmniej 5min. Czas ćwiczeń dziennych minimum 15min. lub dłużej.

Pomoce do gimnastyki korekcyjnej – sprzęty i akcesoria:
Krzesełko korekcyjne, piłka rehabilitacyjna, masażer stóp, hantle, obręcze hula-hop, drabinki rehabilitacyjne.

Jeśli zauważasz u swojego dziecka powyższe objawy, nie wahaj się – im wcześniej dziecko rozpocznie prace nad nieprawidłowościami swojej postawy, tym szybciej staną się one przeszłością.