Dla kogo przeznaczony jest i na czym polega Trening Umiejętności Społecznych?

Ciągle słyszysz o tym, że czyjeś dziecko chodzi na TUS albo twoje dziecko właśnie dostało takie zalecenie i zastanawiasz się dla kogo przeznaczony jest ten Trening Umiejętności Społecznych i na czym on polega? Zacznijmy może od wyjaśnienia składowych tej nazwy.

Umiejętność jest to to, co po prostu potrafimy zrobić w określonych sytuacjach. Umiejętność społeczna jest natomiast zdolnością do odpowiedniego zachowywania się w różnorodnych sytuacjach społecznych. Do umiejętności społecznych zalicza się także umiejętność nawiązywania i utrzymywania relacji z innymi ludźmi.

Czytając powyższe definicje, łatwo jest zauważyć, że takie umiejętności powinien posiadać każdy człowiek, a ich rozwój powinien kształtować się już od najwcześniejszych etapów życia. Uczymy się bowiem naśladując zachowania innych ludzi, sprawdzając jak reagują oni na nasze zachowania czy testując pewne reakcje, które nasza intuicja podpowiada jako odpowiednio dobrane do określonej sytuacji.

Niestety, nie u wszystkich procesy kształtowania się umiejętności społecznych przebiegają prawidłowo. Ma to związek m.in. z różnorodnymi zaburzeniami oraz cechami osobowości, których objawy możemy zauważyć już w dzieciństwie. Są to np. Zespół Aspergera, autyzm, ADHD, ADD, zaburzenia rozwojowe, zaburzenia zachowania, zaburzenia opozycyjno-buntownicze, nieśmiałość czy zaburzenia lękowe. Czasami zdarza się też tak, że ludzie którzy posiadali umiejętności społeczne, w wyniku pewnych sytuacji losowych, tracą je.

Człowiek pozbawiony umiejętności społecznych ma problem z odczytaniem naszych intencji, interpretacją zachowań, gestów i mimiki twarzy, a co za tym idzie towarzyszących nam emocji. Ma również problem ze zrozumieniem ciągu przyczynowo skutkowego – zarówno tego dotyczącego emocji, jako odpowiedzi na poprzedzające je zdarzenia, jak i zdarzeń kolejno po sobie następujących.

Wynikiem braku umiejętności społecznych są działania nieakceptowane społecznie, które mogą być  krzywdzące lub niebezpieczne dla innych ludzi i samego inicjatora takich zachowań. Warto jednak pamiętać, że zachowania te nie wynikają ze złej woli człowieka pozbawionego właściwych umiejętności społecznych. Zazwyczaj po prostu nie rozumie on tego, jak my, jako osoby skrzywdzone, czujemy się na skutego jego zachowania. Nie rozumie on, że zmiana naszego nastroju ma związek z tym co zrobił, a czasem nie jest nawet w stanie zaobserwować zmiany naszego nastroju. Nie zawsze jest więc w stanie przewidzieć konsekwencje swoich działań.

Z drugiej jednak strony mamy osoby bardzo nieśmiałe albo lękowe, dla których wszelkie interakcje społeczne stanowią duży stres. Są to osoby, które w wyniku braku umiejętności społecznych nie szkodzą społeczeństwu, ale samym sobie. Zazwyczaj nie są one w stanie wyrazić własnej opinii na jakiś temat, i unikają wszelkich interakcji społecznych. Jeśli osoby takie znajdą się w grupie są zazwyczaj najbardziej spokojne i zdominowane. Często też boją się odmówić, gdy ktoś je o coś prosi.

Niezależnie od kierunku, w jakim rozwijają się braki umiejętności społecznych, prowadzą one do jednego – do wykluczenia z grupy społecznej. Dlatego też ważne jest, aby odpowiednio wcześnie rozpocząć korektę niewłaściwych zachowań, naukę i utrwalanie pożądanych społecznie umiejętności. W tym celu zostały stworzone Treningi Umiejętności Społecznych.

Uczestnicy Treningów Umiejętności Społecznych są nakierowywani na poznawanie celu i sensu zachowań ludzkich. Uczą się też dostrzegania i prawidłowego korzystania z elementów zachowań społecznych, a wszelkie przejawy tych umiejętności, które się u nich pojawiają w trakcie treningu, są utrwalane poprzez pochwałę opisową. Utrwalenie to sprawia, że osoby, które pozytywnie przeszły taki trening, powinny umieć zastosować nabyte umiejętności w rzeczywistych sytuacjach społecznych.

Podczas Treningu Umiejętności społecznych ćwiczone są takie umiejętności jak np.: percepcja społeczna, wchodzenie w role społeczne, analiza i reakcja w sytuacjach społecznych, koncentracja, komunikacja werbalna i niewerbalna. Stosowane są w tym celu m.in.: odgrywanie scenek, modelowanie zachowań i emocji, a także bajkoterapia, ćwiczenia plastyczne i logiczne oraz gry, które wymagają koncentracji i inne.

Warto jednak pamiętać, że aby trening umiejętności społecznych był skuteczny, musi on być spójny z sytuacjami, z którymi osoba styka się codziennie.

Mam nadzieję, że teraz będzie jasne dla kogo przeznaczony jest Trening Umiejętności Społecznych i na czym on polega.

mgr Joanna Chlebiej