Zespół Aspergera u dziewczynek

W powszechnej opinii zespół Aspergera u dziewczynek nie występuje. To błąd. Też bywa to problemem dziewcząt – jednak według  Attwood’a u nich trudniej jest go zdiagnozować ze względu na stosowane przez nie mechanizmy. Dziewczęta lepiej sobie radzą i łatwiej im zakamuflować zaburzenie. Jednym z mechanizmów radzenia sobie jest uczenie się, jak się zachowywać w określonej sytuacji społecznej.

Wtedy widzimy kogoś, kto pozornie radzi sobie dobrze. Umie prowadzić rozmowę, posługuje się adekwatnymi gestami. Na pierwszy rzut oka wszystko wygląda „jak zwykle”. Jednak dokładne obserwacje w konkretnych sytuacjach pokazują, że jest to tylko dobrze grana rola. Dziecko używa scenariusza, który z dużym prawdopodobieństwem się sprawdzi  opracowanego na podstawie rozważań intelektualnych. Gdy jednak sytuacja zmienia się to okazuje się, że dziewczynce brak elastyczności, a intuicja nie podpowiada co robić. Zachowania bywają sztuczne, nieadekwatne i powtarzane mimo oczywistego niedostosowania.

Często jednak nie będzie okazji tego zobaczyć, bo dziewczynka będzie używała różnych strategii, by do tego nie doszło. By tego nie pokazać, np. będzie unikać zabawy tak długo, aż zaobserwuje jak inni się zachowują i będzie mogła odtworzyć takie zachowanie. Ta reakcja często jest tłumaczona nieśmiałością, a nie brakiem kompetencji społecznych. Dziewczynki z ZA będą starały się nie wychylać w grupie, nie zwracać na siebie uwagi, unikać współpracy i angażowania się różne sytuacje, bo wtedy brak kompetencji mogłyby wyjść na jaw. Często są bardzo mało asertywne i starają się niczego dla siebie nie żądać, by się nie narażać na kontakt, z który sobie nie radzą. 

Bywają łatwą ofiarą bardziej zaborczych koleżanek, którym nie potrafią się przeciwstawić. Są w porównaniu z rówieśniczkami mniej nieprzewidywalne i złośliwe. Często nawiązują bliską przyjaźń z osobą, która okazuje im troskę i się nimi opiekuje. To powoduje, że trudno jest rozpoznać u nich Zespół Aspergera, bo jednym z głównych kryteriów rozpoznania jest brak umiejętności nawiązywania relacji z rówieśnikami. W przypadku dziewcząt ta znajomość jest, jednak ma inny charakter niż zwykle. Dziewczynka opiekująca się stanowi bufor i daje poczucie bezpieczeństwa, doradza jak się zachować, bierze na spotkania z innymi, rozwiązuje problemy w relacjach. Kłopoty mogą się ujawnić wtedy, gdy jej zabraknie np. przy  zmianie szkoły.

Chłopcy z ZA mają intensywne i dziwne zachowania – u dziewcząt jest podobnie. Jednak często ich zainteresowania są lepiej społecznie odbierane. Częściej występują zainteresowania zwierzętami szczególnie końmi. Problemem bywa skala tych zainteresowań, które dominują w życiu i rzadko są włączane do tej zabawy inne dzieci. Podobnie jak u chłopców dziewczęta z ZA analizują sytuacje przy pomocy intelektu. Często rozważają o społecznych konwenansach i trudnością w ich zrozumieniu. Dużo myślą na temat zdarzeń społecznych. Stale się to tematem ich rozmów.

Koordynacja ruchowa u dziewczynek jest zaburzona. Dlatego dziewczynki często unikają zabaw i sportu gdzie mogłoby to się ujawnić. Mają też większe niż chłopcy na to przyzwolenie. Ponieważ zespół Aspergera u dziewczynek trudniej rozpoznać to często zdarza się, że diagnoza stawiana jest dopiero wtedy, gdy kobieta ma dziecko z tym zespołem i przypomina sobie, że sama w dzieciństwie miała podobne cechy.

źródło: Tony Attwood: „Zespół Aspergera Kompletny przewodnik”, Harmonia Universalis, Gdańsk 2013