Agresja wrodzona czy wyuczona?

Agresja wrodzona czy wyuczona – czy zastanawiałeś się kiedyś czym one się różnią? Jeśli do tej pory nie znalezłeś odpowiedzi, prezentuję ją poniżej. Zacznę jednak od wyjaśnienia czym właściwie jest agresja.

Agresja to intencjonalne zachowanie ukierunkowane na zranienie lub zadanie bólu, może mieć charakter werbalny lub fizyczny. Odróżniamy agresję wrogą, która poprzedzona jest gniewem, a  celem jej jest sprawienie cierpienia oraz  agresję instrumentalną, której intencją jest osiągnięcie innego celu niż zadanie bólu (np. używanie wszelkich sposobów aby nie dopuścić przeciwnika do wygranej podczas rywalizacji).

Spory na temat źródła agresji toczą się od wieków. Angielski filozof Thomas Hobb określił człowieka jako zwyrodnialca a jedynie narzucone prawo hamuje jego instynkt agresji. Jean-Jacques Rousseau określił człowieka jako ?dobrego dzikusa? z natury  szczerego, szlachetnego, radosnego. Jego zdaniem  ludzie stają się wyrachowani i przebiegli w wyniku  postępu kultury.  Zygmunt Freud uważał, że człowiek rodzi się z dwoma równymi instynktami, erosem – instynktem życia oraz tanatosem – instynktem śmierci, odpowiedzialnym za agresywne skłonności człowieka.   Kiedy tanatos skierowany jest do wewnątrz, ujawnia się jako akt samoagresji, a kiedy do zewnątrz, objawia się skłonnościami niszczycielskimi i gniewem.

W XX w. badacze empirycznie starali się ustalić czy agresja u ludzi jest wrodzona czy wyuczona, przeprowadzając badania na zwierzętach. Chcąc potwierdzić tezę,  że agresja u zwierząt ma charakter  instynktowny lub odwrotnie , wierzyli że wyniki można zgeneralizować na ludzi.

W 1961 r. Zing Yang Kuo zamknął szczura z małym kotkiem chcąc zaprzeczyć powszechnemu poglądowi, że wszystkie koty polują na szczury. Eksperyment chińskiego psychologa nie dowodzi, że agresja nie jest cechą wrodzoną ale wskazuje, że może być wygaszona przez wczesne doświadczenia. (Kot zaprzyjaźnił się ze szczurem i w późniejszym czasie nie zaatakował żadnego innego).

Dwa lata później austriacki zoolog sprawdził czy zwierzę wyrastające w odizolowaniu od konfliktu z innymi zwierzętami będzie ujawniało zachowania agresywne. Zamknął małego szczura w odosobnieniu na okres dorastania a następnie skonfrontował go z innymi szczurami. Wyniki jego eksperymentu wskazują, że agresji nie trzeba się uczyć, jednak nie dowodzą wrodzoności zachowań agresywnych. ( Dorosły szczur zaatakował swojego przeciwnika jakby wychowywał się na wolności).

W 1993 r. Richard Lore i Lori Schultz stwierdzili, że agresja została utrzymana w toku rozwoju jako przystosowawcza cecha. Zauważyli również, że wybór wyrażania emocji zależy od społecznych doświadczeń i sytuacji w jakiej aktualnie znajduje się zwierzę.

Zebrane dane nie pozwalają na jednoznaczne określenie natury agresji. Obecnie psychologowie społeczni utrzymują, że agresja  nie jest wyłącznie reakcją instynktowną a w przypadku ludzi na jej ekspresję większy wpływ ma sytuacja społeczna i składają się na nią wiele czynników, m.in. wrodzone popędy, wyuczone sposoby kontroli zachowania.  Co więcej modyfikują ich natężenie i sposób przejawiania a więc zachowania agresywne mogą być zmieniane. Zatem w każdym jednym przypadku stwierdzenia u kogoś zachowań agresywnych należy się zastanowić czy to agresja wrodzona czy wyuczona i jak takiej osobie można pomóc. Jedną z bardziej popularnych metod jest udział w tzw. Treningu Zastępowania Agresji.

Renata Bojar