Czy można pozbyć się wspomnień?

W 2007 roku na Uniwersytecie w Colorado opublikowano badania, które wykazały, że negatywne wspomnienia emocjonalne mogą być tłumione w praktyce, co umożliwiło opracowanie nowych metod leczenia osób cierpiących na zaburzenia związane ze stresem pourazowym, fobie, depresję, stany lękowe i zespół obsesyjno-kompulsywny.

Badanie przeprowadzone przez dr Brendana Depue’a i profesora Tima Currana, zmierzyło aktywność mózgu u osób, które zostały nauczone tłumienia negatywnych wspomnień. Podczas badania zidentyfikowano dwa mechanizmy nerwowe działające w regionie kory przedczołowej mózgu.

Badanie wykazało, że ludzie mają zdolność do tłumienia wspomnienia w danym momencie w czasie poprzez powtarzające się praktyki. Pozwala to zrozumieć mechanizmy nerwowe i może być pomocne przy terapeutycznym i farmaceutycznym leczeniu różnych zaburzeń emocjonalnych. Badanych poproszono o zapamiętanie 40 różnych par zdjęć, wśród których był jeden neutralny obraz i jedna niepokojąca scena, taka jak: wypadek samochodowy, ranny żołnierz, brutalne przestępstwo, krzesło elektryczne, itp. Twarze i głowy osób oglądających zdjęcia, zostały prześwietlone skanerem MRI. Z badania wynika, że koordynacja pamięci wystąpiła w dwóch regionach kory przedczołowej – w hipokampie i ciele migdałowatym. Obszary te współpracują, aby tłumić poszczególne regiony mózgu, np. korę wzrokową, związane z pamięcią wzrokową, która koduje i odzyskuje informacje.

Wyniki wskazują, że tłumienie pamięci znajduje się pod kontrolą regionów kory przedczołowej. Większość przedniej części kory przedczołowej jest stosunkowo nowym wynikiem ewolucji i jest znacznie powiększona niż u małp człekokształtnych. Uczestnicy badania byli w stanie wywierać pewną kontrolę nad ich emocjonalnymi wspomnieniami. Dzięki wyłączaniu konkretnych części mózgu, byli w stanie zatrzymywać proces pobierania poszczególnych wspomnień. Tłumienie pamięci może być pozytywną cechą ewolucyjną. Nie wiadomo w jakim stopniu trauma związana z jakimś wydarzeniem (np. po wypadku samochodowym) jest zakorzeniona w ludzkim mózgu – możliwe, że aby stłumić takie wspomnienia, potrzeba tysiąca powtórzeń. Wiadomo natomiast, że takie wspomnienie da się stłumić.

Pojęcie wypartych wspomnień pochodzi od Zygmunta Freuda i jest bardzo kontrowersyjne. Istnieje poważny spór dotyczący tłumienia wspomnień – nie wiadomo czy stłumione wspomnienia istnieją, czy da się je wyprzeć w całości czy tylko częściowo oraz czy nie powrócą. I chociaż zidentyfikowano mechanizmy neuronowe, a co za tym idzie – rozwinięto możliwości pomocy osobom cierpiącym na zaburzenia emocjonalne, to naukowcy nie powiedzieli w tej sprawie ostatniego zdania.

Małgorzata Szaszewska – psycholog